1. Dự án PPP ngành giao thông vận tải là gì?

Dự án PPP (Public-Private Partnership) trong ngành giao thông vận tải là một mô hình hợp tác giữa ngành công cộng và ngành tư nhân, nhằm thực hiện các dự án phát triển, quản lý, và vận hành các cơ sở hạ tầng giao thông và vận tải. Mô hình này cho phép sự kết hợp của nguồn lực và khả năng của cả hai bên để đảm bảo hiệu quả và bền vững cho hệ thống giao thông vận tải của một quốc gia hoặc khu vực.

Trong dự án PPP ngành giao thông vận tải, ngành công cộng (thường là chính phủ hoặc các cơ quan quản lý giao thông) và các đối tác tư nhân (các doanh nghiệp, tập đoàn tư nhân) sẽ hợp tác để chia sẻ trách nhiệm và lợi ích từ việc xây dựng, nâng cấp, vận hành, và bảo trì các cơ sở hạ tầng giao thông như đường cao tốc, cầu cảng, sân bay, đường sắt, và hệ thống vận tải công cộng.

Mô hình PPP thường áp dụng các hình thức như:

1. Build-Operate-Transfer (BOT): Đối tác tư nhân xây dựng và vận hành cơ sở hạ tầng trong một khoảng thời gian cố định, sau đó chuyển quyền vận hành lại cho ngành công cộng. Trong thời gian hợp đồng, đối tác tư nhân thu phí từ người sử dụng dịch vụ.

2. Build-Own-Operate (BOO): Đối tác tư nhân xây dựng, sở hữu và vận hành cơ sở hạ tầng trong thời gian dài, có thể tự do quản lý và thu phí từ người sử dụng.

3. Build-Transfer (BT): Đối tác tư nhân xây dựng cơ sở hạ tầng và sau đó chuyển quyền vận hành cho ngành công cộng mà không tham gia vận hành.

Mục tiêu của PPP trong ngành giao thông vận tải bao gồm tối ưu hóa sự sử dụng nguồn lực, giảm thiểu rủi ro tài chính, cải thiện chất lượng dịch vụ vận tải, và thúc đẩy phát triển kinh tế và xã hội thông qua việc nâng cấp cơ sở hạ tầng vận tải. Tuy nhiên, việc triển khai thành công mô hình PPP cũng đòi hỏi sự quản lý cẩn thận, hợp tác tốt giữa các bên, và việc thiết lập các chính sách, quy định phù hợp để đảm bảo lợi ích cộng đồng và đảm bảo tính bền vững của dự án.

2. Tiêu chuẩn lựa chọn nhà đầu tư dự án PPP ngành giao thông vận tải

Đây chính là nội dung của Thông tư số 09/2022/TT-BGTVT, vốn đang trở thành tài liệu quan trọng hướng dẫn về cách thực hiện việc đánh giá hồ sơ dự thầu chọn nhà đầu tư theo phương thức đối tác công tư, cùng với mẫu loại hợp đồng xây dựng – kinh doanh – chuyển giao thuộc lĩnh vực giao thông vận tải. Điều đặc biệt nổi bật trong thông tư này là những hướng dẫn cụ thể và tiêu chuẩn đánh giá được áp dụng trong việc lựa chọn nhà đầu tư cho các dự án.

Cụ thể, quy trình đánh giá hồ sơ dự thầu lựa chọn nhà đầu tư theo phương thức đối tác công tư được thực hiện thông qua việc áp dụng nhiều tiêu chuẩn khác nhau được nêu trong hồ sơ mời thầu:

• Tiêu chuẩn đánh giá về mặt kỹ thuật của đề xuất dự án áp dụng cho các trường hợp đấu thầu rộng rãi và đàm phán cạnh tranh theo quy định tại khoản 1 Điều 38 của Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư (gọi tắt là Luật PPP).
• Tiêu chuẩn đánh giá về khía cạnh tài chính - thương mại của đề xuất dự án cũng áp dụng cho các dự án thực hiện đấu thầu rộng rãi và đàm phán cạnh tranh theo quy định tại khoản 1 Điều 38 của Luật PPP.
• Ngoài ra, thông tư cũng quy định tiêu chuẩn đánh giá hồ sơ dự thầu đối với trường hợp các dự án áp dụng hình thức chỉ định nhà đầu tư theo quy định tại điểm a khoản 1 Điều 39 của Luật PPP.
• Thêm vào đó, thông tư còn quy định rất chi tiết về tiêu chuẩn đánh giá hồ sơ dự thầu cho trường hợp dự án áp dụng hình thức chỉ định nhà đầu tư theo quy định tại điểm b khoản 1 Điều 39 của Luật PPP.

Cần lưu ý rằng, Thông tư số 09/2022/TT-BGTVT sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 01/10/2022, từ đó sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc hướng dẫn thực hiện quá trình lựa chọn nhà đầu tư theo mô hình đối tác công tư trong lĩnh vực giao thông vận tải.

3. Ý nghĩa các Tiêu chuẩn lựa chọn nhà đầu tư dự án PPP ngành giao thông vận tải

Các tiêu chuẩn lựa chọn nhà đầu tư trong dự án PPP (Đối tác Công tư) trong ngành giao thông vận tải có ý nghĩa quan trọng trong việc đảm bảo sự hiệu quả, bền vững và hợp pháp cho quá trình hợp tác giữa nguồn lực công cộng và tư nhân. Cụ thể, các tiêu chuẩn này giúp đảm bảo rằng dự án PPP sẽ được triển khai một cách chất lượng, đáp ứng nhu cầu cả của cộng đồng và các bên tham gia, bằng cách:

• Tiêu chuẩn kỹ thuật: Đảm bảo rằng dự án sẽ được thực hiện với chất lượng kỹ thuật cao, đáp ứng các tiêu chí về an toàn, môi trường và hiệu suất vận hành. Tiêu chuẩn này bao gồm đánh giá về khả năng thiết kế, xây dựng, và quản lý hạ tầng giao thông vận tải, đảm bảo rằng dự án sẽ mang lại lợi ích lâu dài và tối ưu hóa sự sử dụng tài nguyên.
• Tiêu chuẩn tài chính - thương mại: Đảm bảo tính khả thi tài chính của dự án, bao gồm khả năng đảm bảo nguồn vốn, quản lý rủi ro tài chính, và đảm bảo rằng dự án sẽ mang lại lợi nhuận hợp lý cho các đối tác tư nhân. Tiêu chuẩn này đảm bảo sự minh bạch và bền vững của các giao dịch tài chính liên quan đến dự án.
• Tiêu chuẩn quản lý và vận hành: Đảm bảo rằng nhà đầu tư có khả năng quản lý và vận hành dự án một cách hiệu quả và bền vững sau khi hoàn thành. Điều này bao gồm việc đánh giá khả năng quản lý rủi ro, đảm bảo tính liên tục của dịch vụ, và đảm bảo rằng dự án sẽ đáp ứng nhu cầu của cộng đồng trong suốt thời gian vận hành.
• Tiêu chuẩn pháp lý và hành vi đạo đức: Đảm bảo rằng nhà đầu tư tuân thủ các quy định pháp luật và tuân thủ các nguyên tắc đạo đức trong quá trình triển khai và quản lý dự án. Tiêu chuẩn này đảm bảo tính minh bạch, trung thực và tuân thủ đạo đức trong các hoạt động của nhà đầu tư.
• Tiêu chuẩn xã hội và môi trường: Đảm bảo rằng dự án sẽ không gây hại đến môi trường và xã hội, và sẽ có lợi ích xã hội đối với cộng đồng. Tiêu chuẩn này đảm bảo rằng dự án PPP sẽ đáp ứng các tiêu chí về bảo vệ môi trường, thúc đẩy phát triển cộng đồng và tạo ra cơ hội việc làm.

Tổng cộng, các tiêu chuẩn này đảm bảo rằng dự án PPP trong ngành giao thông vận tải sẽ được thực hiện một cách toàn diện, bảo đảm lợi ích của tất cả các bên tham gia và đáp ứng các yêu cầu về phát triển bền vững.