Luật Nhà ở 2023 về đại diện chủ sở hữu nhà ở thuộc tài sản công?
1. Nhà ở thuộc tài sản công bao gồm những loại nào?
Dựa trên quy định tại khoản 1 Điều 13 của Luật Nhà ở năm 2023 (chưa có hiệu lực), tài sản công liên quan đến nhà ở bao gồm một loạt các yếu tố quan trọng:
- Nhà ở công vụ: Quy định về nhà ở công vụ, bao gồm cả những ngôi nhà tại cấp trung ương và địa phương, không chỉ là sự xác định về nơi cư trú mà còn là biểu tượng của sức mạnh kiến trúc và sự hiện đại. Những ngôi nhà này không chỉ đáp ứng nhu cầu cơ bản về chỗ ở mà còn thể hiện sự phản ánh văn hóa và đẳng cấp, tạo nên không gian sống đẳng cấp và thoải mái cho những người làm việc trong hệ thống hành chính.
- Nhà ở phục vụ tái định cư do đầu tư của Nhà nước: Phần này chi tiết hóa về những công trình nhà ở được xây dựng hoặc mua bởi Nhà nước để phục vụ mục đích tái định cư. Đây không chỉ là những nơi cư trú mới, mà còn là biểu tượng của sự đầu tư và quan tâm chủ động của Nhà nước đối với việc cải thiện điều kiện sống của cộng đồng. Chúng có thể bao gồm những công trình chuyển đổi từ nhà ở thương mại, với mục tiêu tối ưu hóa sự sáng tạo và sử dụng nguồn lực, tạo nên một môi trường sống bền vững và hiệu quả.
- Nhà ở xã hội và cho lực lượng vũ trang nhân dân: Trong tầm nhìn chiến lược của mình, Nhà nước định rõ vai trò quan trọng của nhà ở xã hội và nhà ở dành cho lực lượng vũ trang nhân dân. Đây không chỉ là những không gian sống, mà còn là biểu tượng của tình thương và chính sách nhà ở xã hội. Được xây dựng và quản lý theo quy định chặt chẽ của pháp luật về nhà ở, những công trình này không chỉ đảm bảo chất lượng cuộc sống cho những đối tượng được hưởng chính sách mà còn thể hiện cam kết vững chắc của Nhà nước đối với sự phục vụ và bảo vệ cộng đồng.
- Nhà ở không thuộc 03 trường hợp trên: Những ngôi nhà không thuộc vào danh sách nhà ở xã hội hay dành cho lực lượng vũ trang nhân dân, nhưng lại được đầu tư xây dựng bằng vốn ngân sách nhà nước hay có nguồn gốc từ vốn ngân sách nhà nước, chính là một phần quan trọng của hệ thống nhà ở đa dạng của đất nước. Những công trình này, được xác lập sở hữu toàn dân, mang lại sự linh hoạt cho việc đáp ứng nhu cầu nhà ở đa dạng trong cộng đồng. Đồng thời, chúng mở ra cơ hội cho hộ gia đình và cá nhân thuê nhưng vẫn tuân theo nghiêm ngặt quy định của pháp luật về nhà ở, đảm bảo quyền lợi và trách nhiệm cho cả chủ nhà và người thuê.
- Chuyển đổi sở hữu của nhà ở cá nhân: Một điểm độc đáo trong hệ thống pháp luật nhà ở là quy định về việc chuyển đổi sở hữu của nhà ở cá nhân thành sở hữu toàn dân. Điều này không chỉ là một biện pháp hợp lý để quản lý và tối ưu hóa quy hoạch đất đai, mà còn là một cơ hội để xây dựng một cộng đồng sống bền vững theo chiều sâu. Quy định này tập trung vào việc tái sử dụng không gian sống và phát triển thông tin về quy hoạch đô thị, tạo ra một môi trường sống thông thoáng và tiện nghi. Đồng thời, nó còn khuyến khích sự tích cực từ cộng đồng trong việc quản lý tài sản và duy trì một môi trường sống tích cực và hiệu quả.
2. Quy định về đại diện chủ sở hữu nhà ở thuộc tài sản công
Tại Điều 14 Luật Nhà ở 2023 thì đại diện chủ sở hữu nhà ở hiện nay được quy định cụ thể như sau:
- Bộ Xây Dựng, với vai trò là đại diện chủ sở hữu cho nhà ở công vụ và nhà ở xã hội, đánh dấu một bước tiến quan trọng trong quản lý tài sản công. Được đầu tư bằng vốn ngân sách trung ương, những ngôi nhà này không chỉ là nơi ở mà còn là biểu tượng của sự hiện đại và chất lượng cuộc sống. Bộ Xây Dựng không chỉ là người quản lý, mà còn là người định hình và nâng cao giá trị của các tài sản này trong cộng đồng.
- Trách nhiệm của Bộ Quốc Phòng và Bộ Công An không chỉ dừng lại ở việc đầu tư và quản lý nhà ở công vụ và nhà ở cho lực lượng vũ trang nhân dân, mà còn bao gồm sự chăm sóc và duy trì của những ngôi nhà này. Đặc biệt, trong trường hợp nhà ở đang quản lý và cho thuê, Bộ Quốc Phòng là người đại diện chủ sở hữu, tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình quản lý và chuyển giao tài sản theo quy định của pháp luật.
- Trong tinh thần hợp tác và tối ưu hóa quản lý, Bộ Quốc Phòng cũng có thể chuyển giao quyền quản lý nhà ở cho Ủy Ban Nhân Dân cấp tỉnh theo quy định của pháp luật. Điều này tạo điều kiện cho sự linh hoạt và đối ứng trong quản lý tài sản, đồng thời thúc đẩy sự tương tác tích cực giữa cấp quản lý trung ương và cấp quản lý địa phương.
- Trong tầm nhìn lớn hơn, các Bộ, cơ quan ngang Bộ, và cơ quan thuộc Chính phủ - tập thể được gọi là cơ quan trung ương - không chỉ là những tổ chức quản lý mà còn là những người đại diện vững chắc cho chủ sở hữu nhà ở công vụ và nhà ở sinh viên. Sứ mệnh của họ không chỉ là việc duy trì không gian sống, mà còn là việc tạo ra môi trường sống phát triển và đẳng cấp. Quản lý từng chi tiết và định hình mục tiêu dài hạn, cơ quan trung ương đang chứng tỏ vai trò quyết định trong việc xây dựng cộng đồng và xã hội mạnh mẽ.
- Một tầm nhìn toàn diện về quản lý nhà ở đòi hỏi sự tương tác chặt chẽ giữa các cấp quản lý. Ủy ban Nhân dân cấp tỉnh, như một đại diện chủ sở hữu độc lập, không chỉ chịu trách nhiệm về việc đầu tư nguồn vốn quy định tại Điều 113 của Luật, mà còn đảm bảo việc quản lý hiệu quả những ngôi nhà được giao quản lý trên địa bàn. Từ việc xây dựng chiến lược đầu tư đến việc thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương, Ủy ban Nhân dân cấp tỉnh đóng vai trò chủ chốt trong việc tạo ra một cộng đồng sống đầy đủ và phồn thịnh.
Trong sự đa dạng và phức tạp của tài sản công, đại diện chủ sở hữu nhà ở đóng vai trò quan trọng như là những "người gìn giữ" của không gian sống cộng đồng. Nắm giữ quyền lực chủ sở hữu, Bộ Xây Dựng, Bộ Quốc Phòng, Bộ Công An, cơ quan trung ương và UBND cấp tỉnh không chỉ đảm bảo về mặt vật chất mà còn làm nền tảng cho một môi trường sống độc đáo và phong cách.
3. Trách nhiệm của đại diện chủ sở hữu nhà ở thuộc tài sản công
Điều 15 Luật Nhà ở 2023 quy định đối với những ngôi nhà ở thuộc tài sản công, nơi mà đầu tư được thực hiện bằng nguồn vốn theo quy định tại Điều 113, những đại diện chủ sở hữu như Bộ Xây Dựng, Bộ Quốc Phòng, Bộ Công An và các cơ quan có thẩm quyền khác, không chỉ đóng vai trò là những người quản lý mà còn mang trên vai trách nhiệm đặc biệt quan trọng. Dưới đây là những nhiệm vụ và quyền lực chi tiết mà họ chịu trách nhiệm:
- Quyết định liên quan đến người ở và tái định cư: Quyết định về việc thuê nhà ở công vụ, chuyển quyền thuê, mua nhà ở theo quy định của pháp luật. Xác định đối tượng thuê, thuê mua, mua nhà ở xã hội, và nhà ở cho lực lượng vũ trang nhân dân. Quyết định đối tượng được bố trí nhà ở phục vụ tái định cư, thể hiện sự quan tâm đặc biệt đến nhóm cộng đồng cần được hỗ trợ.
- Lựa chọn đơn vị quản lý và bảo trì: Chọn lựa đơn vị quản lý vận hành nhà ở, đơn vị bảo trì nhà ở để đảm bảo sự chuyên nghiệp và hiệu quả trong quản lý và duy trì cơ sở hạ tầng.
- Quyết định liên quan đến bảo trì, cải tạo, và di dời: Quyết định về việc bảo trì, cải tạo, phá dỡ, hay xây dựng lại nhà ở, thể hiện cam kết trong việc duy trì và phát triển cơ sở hạ tầng sống. Phê duyệt các phương án liên quan đến di dời, cưỡng chế di dời, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và bố trí chỗ ở tạm thời theo thẩm quyền.
- Quản lý về giá thuê và bán: Ban hành hoặc quyết định về giá thuê, giá thuê mua, giá bán nhà ở, miễn, giảm tiền thuê, tiền mua nhà ở để tạo điều kiện thuận lợi và hợp lý cho cộng đồng.
- Chuyển đổi công năng nhà ở: Đưa ra quyết định về việc chuyển đổi công năng của nhà ở, nhấn mạnh vào việc sáng tạo và định hình không gian sống. Bằng cách này, đại diện chủ sở hữu không chỉ là người quản lý, mà còn là người đầu tiên định hình và định hướng sự tiến bộ trong cộng đồng.
- Tối ưu hóa kinh phí và hỗ trợ cộng đồng: Quyết định về việc sử dụng kinh phí thu được từ hoạt động kinh doanh, đặc biệt là diện tích dành cho dịch vụ kinh doanh trong nhà ở tái định cư. Mục tiêu là tối ưu hóa nguồn thu nhập này để hỗ trợ kinh phí bảo trì và quản lý vận hành nhà ở, thể hiện cam kết không chỉ đến việc cung cấp nhà ở mà còn tới việc tạo ra cộng đồng phồn thịnh và tự chủ.
- Thu hồi nhà ở và cưỡng chế thu hồi: Quyết định liên quan đến việc thu hồi nhà ở, đặc biệt là quyết định cưỡng chế thu hồi nhà ở. Điều này là một quyền lực quan trọng để đảm bảo tính công bằng và hiệu quả trong quản lý tài sản, đồng thời là biện pháp chủ động đối với những trường hợp cần sự can thiệp và điều chỉnh.
- Trách nhiệm khác: Trách nhiệm khác theo quy định của pháp luật không chỉ là một danh sách nhiệm vụ, mà là cơ hội để đại diện chủ sở hữu thể hiện sự tận tụy và sáng tạo trong việc xây dựng cộng đồng sống tích cực. Các trách nhiệm này có thể bao gồm việc thúc đẩy văn hóa cộng đồng, hỗ trợ giáo dục, và các hoạt động xã hội khác để tạo dựng một môi trường sống toàn diện và phát triển.